Za przychody stanowiące nieodpłatne świadczenia, o których stanowi art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT należy uznać także nadwyżki inwentaryzacyjne, które nie stanowią świadczenia otrzymanego od innego podmiotu.
Inwentaryzacja
Inwentaryzacja jest zdarzeniem, które ujawnia istnienie przysporzenia. Zdarzenia powstania nadwyżek bądź niedoborów magazynowych powinny być w sposób właściwy udokumentowane. Zgodnie z art. 27 ustawy o rachunkowości, zarówno przeprowadzenie jak i wynik inwentaryzacji, należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych, a ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym, a stanem wykazanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.
Nadwyżki inwentaryzacyjne
Nadwyżki inwentaryzacyjne, nawet jeśli nie stanowią świadczenia otrzymanego od innego podmiotu, należy uznać za przychód. Nadwyżki inwentaryzacyjne powinny zostać zakwalifikowane jako przychód w rozumieniu art. 12 ustawy o CIT. Także wtedy, gdy nie stanowią świadczenia otrzymanego od innego podmiotu, bo ich źródłem powstania są pomyłki przy kwalifikowaniu materiałów.
Niedobory inwentaryzacyjne
Brak możliwości zaliczenia stwierdzonych w wyniku inwentaryzacji niedoborów do kosztów uzyskania przychodów wyklucza też możliwość ich kompensaty ze stwierdzonymi nadwyżkami, które stanowią przychód. Takie stanowisko zostało potwierdzone przez wyrok NSA z 16 lipca 2013 r.; sygn. akt II FSK 2113/11.
Kompensaty
Jednostki mogą jednak kompensować niedobory towarów (materiałów) z nadwyżkami. Ale jest to możliwe pod warunkiem, że niedobory i nadwyżki:
- zostały stwierdzone w ramach jednego (tego samego) spisu z natury,
- dotyczą tej samej osoby materialnie odpowiedzialnej lub osób współodpowiedzialnych za powierzone im mienie,
- zostały stwierdzone w podobnych składnikach majątku (asortymentach) lub dotyczą składników majątku o podobnym wyglądzie lub tej samej nazwie.
Nie można kompensować z nadwyżkami niedoborów zawinionych. Przy dokonywaniu kompensaty stosuje się zasadę niższej ceny i mniejszej ilości, tj. do kompensaty przyjmuje się niższą ilość niedoboru lub nadwyżki i niższą cenę kompensowanych składników majątków.
Przykład:
Firma prowadzi ewidencję ilościowo-wartościową materiałów według cen zakupów. Przeprowadzono inwentaryzację, stwierdzono niedobór 40 szt. materiału „X” w cenie 45 zł/szt. oraz nadwyżkę materiału „Y”, w ilości 35 szt., w cenie 50 zł/szt. Niedobór ten został uznany za niezawiniony. Niedobory skompensowano z nadwyżkami, według zasady „mniejsza ilość i niższa cena” czyli 35 szt. materiału „X” x 45 zł – cena materiału „Y”
Kompensata:
- 35 szt. x 45 zł = 1.575 zł
Po kompensacie pozostaje do rozliczenia:
- niedobór materiału “X” w kwocie 225 zł (1.800 zł – 1.575 zł),
- nadwyżka materiału “Y” w kwocie 175 zł (1.750 zł – 1.575 zł).
Autor: Teresa Sykulska, doradca podatkowy
